37ko haurrak (II): Emilio Aldekoa
37ko haurrak (II): Emilio Aldekoa
Zorrotza auzoko athleticzalea, Aldekoak Ingalaterrara ihes egin zuen, eta gero ibilbide bikaina izan zuen futbolari gisa
“37ko haurrak Erresuma Batuan”, AC Museoaren hurrengo erakusketa, Espainiako Gerra Zibilean SS Habana ontzian zeuden 4.000 haur euskaldunen ebakuazioa aztertzen du. Zehazkiago, Erresuma Batuan futbolarekiko grina garatu zuten errefuxiatuen historia du jarraibide.
Erakusketaren inaugurazioa apirilaren 27ko eguerdian izango da, Gernikako bonbardaketaren 85. urteurrenaren biharamunean.
Erakusketaren inauguraziora hurbiltzen garen heinean, hiru zatitan banatutako erreportaje sorta bat argitaratzen joan gara gerra amaitutakoan elite mailan futbolean jokatu zuten errefuxiatuak sakon aztertzeko.
Euskal ume horietako gutxi batzuk euren egoeren zoritxarra gainditu zuten eta, futbolari bezala, Athletic Clubetik urrun nabarmendu ziren, euren ibilbidean aparteko balentriak lortuz. Gure saileko bigarren artikulua Emilio Aldekoari buruzkoa da.
Emilio Aldekoa
1943ko abuztuaren amaieran, Emilio “El Inglés” aldekoak golegile gisa estreinatu zen Wolverhampton Wanderers taldearekin, Molineux estadioan Crewe Alexandraren aurkako 2-4ko porrotean.
Astebete geroago, etxetik kanpoko garaipenean parte hartu zuen, aurkari beraren aurka (1-3). Wolves taldea berehala kontratatu zuen eta urte hartako abenduan lehen lerroko talde ingeles batekin kontratu profesional bat sinatu zuen lehen jokalari espainiarra izan zen.
Aldekoa 1922ko azaroaren 30ean jaio zen, Deuston, eta Zorrotza auzoan hezi zen, San Mamesen estadioaren magalean. 1937ko maiatzaren 21ean, Emilioren bizitzak bira latza eman zuen beste 4.000 haur euskaldunekin batera SS Habanan Ingalaterrara eraman zutenean.
Stonehameko kanpamentuan egon ondoren, Norfolkeko Oakley Parkera eraman zuten, bertakoek kanpadendak eman baitzituzten haur errefuxiatuentzako kanpamentu inprobisatu handi bat eraikitzeko. Sortze-prozesuan lagundu zuen Basque Boys taldearekin parte hartu ondoren, Aldekoa azkar hasi zen nabarmentzen futbolari talentudun gisa. Bitxia bada ere, Coventry Cityn taldekide izango zuen Jose Luis Bilbaorekin batera aritu zen 1937ko urriaren 21ean Great Yarmouth Boys taldeari 8-2ko emaitzarekin irabazi ziotenean.
Hazi zenean, Aldekoa Staffordera joan zen, eta English Electric lantegian aurkitu zuen lana. Enplegua eta futbolarekiko grina uztartu zituen, fabrikako teta Brocton FC taldeetan. Eskualdeko talde handiek berehala erreparatu zioten beren talentuari, eta 1943ko bigarren erdian Wolverhampton Wanderers taldeak fitxatu zuen.
“Benetako aurkikuntza da”, esan zion Frank Buckley Wolves taldearen entrenatzaileak prentsa lokalari Aldekoaren debutaren ondoren. “Staffordeko Brocton Football Clubarekin jokatzen aritu da eta gol asko lortu ditu”.
Arrakasta handia izan zuen Wolvesen. Midlandsetako taldean jokatu zuen lehen denboraldian, batez ere, ezker hegalean, 11 gol sartu zituen 30 partidatan, gerrako ligetan lehiatzen ziren bitartean. Bi urte geroago, Emilio Coventry Cityra joan zen.
Sky Blues taldean hasiera ezin hobea izan zuen, golegile gisa estreinatu baitzen Portsmouthen aurkako 3-1eko garaipenean. 1946-47an, lehiaketa ofizialari berrekin zitzaion eta Aldekoak 29 partida jokatu zituen Coventryrekin Bigarren Mailan, taldeak zortzigarren postuan buka zezan lagunduz.
Emilio Coventryn gurtutako pertsona bihurtu zen, ez bakarrik zelaian nabarmentzen zelako, baita handik kanpo laguntzeko prest zegoelako ere. Erregulartasunez joaten zen Highfield Roadera, eta gerran estadioak jasandako kalteak konpontzen laguntzen zuen. Garai hartan Winifred Moseleyrekin ezkondu zen, Wolvesen jokatzen ari zela ezagutu zuen bertako neska batekin.
Athleticek berehala jakin zuen Bilboko ezker hegaleko “azkarra eta trebea” Ingalaterrako ligan maila ona ematen ari zela. Aldekoa pozik zegoen Ingalaterrako bizitzarekin, baina ezin izan zion uko egin bere haurtzaroko klubean jokatzeko aukerari.
1947ko irailaren 21ean debutatu zuen lehoi bezala, etxetik kanpo RC Celtaren aurka galdu zen partidan. Astebete geroago, gola sartu zuen etxean egin zuen lehen agerraldian. Zuri-gorrien gol bakarra lortu zuen Realaren aurka 1-3 jokatu zen neurketan.
Aldekoak Bilbon eman zituen bi denboraldietan, 49 partida jokatu eta bederatzi gol egin zituen. Gainera, ingelesa menderatzen zuenez gero, Henry Bagge entrenatzailearen interpretatzaile gisa lan egin zuen.
Ostera, bi urte eman zituen Valladoliden, 1951ko apirilean FC Bartzelonarekin fitxatu aurretik. Katalanekin jokatu zuen lehen norgehiagoketako bat Realaren aurkako 1951ko Kopako garaipena izan zen. 51-52 denboraldiaren ondoren Aldekoaren parte-hartzea oso mugatua izan zen arren, bere garaian bost garaikur (bi Liga eta hiru Kopa) irabazi zituen taldeko kide izan zen.
Zuzendaritza teknikoko lanetan murgildu aurretik, bilbotarrak Sportingen lagata amaitu zuen jokalari izatearen ibilbidea. Entrenatzaile gisa bost etapa egin zituen Gironaren aulkian eta, besteak beste, Club Gimnàstic de Tarragona, CD Condalen, Real Valladoliden eta SD Laudioren entrenatzaile izan zen.
Erretiroa hartu ondoren, eragin handiagoa izan zuen harrobiko kategorietako entrenatzaile eta laguntzaile gisa. 60. hamarkadan Ingalaterrara itzuli zen eta Birmingham Cityn bigarren entrenatzailearen postua bete zuen, klubaren harrobiaren garapenean giltzarria izan zen.
60ko hamarkadaren amaieran, Aldekoa Bartzelonara bueltatu zen, Vic Buckingham entrenatzaile ingelesaren laguntzailea eta interpretea izateko. Klubarentzat lan egiten zuen bitartean, tokiko talentuen ekoizpenean eta prestakuntzan oinarritutako futbol akademia bat sortzea proposatu zuen.
Emiliok futbolean lan egin zuen 1984ra arte, eta beti eutsi zion Ingalaterrako futbolarekiko zaletasunari. 1999an hil zen Lloret de Mar-en, 76 urte zituela.
*AC Museoko argazkiak
JARRAITU IRAKURTZEN 👇