Historia

Athleticeko jokalariek Lamiakon (Leioa) jokatzen zituzten partidak. 1902an kamiseta txuri-urdina estreinatu zuten, atzerrian debuta egin zuten eta lehiaketako lehen titulua irabazi. Alfonso XIII.aren Koroatze Kopa. Klubak bere Estatutuak inskribatu zituen, Bilbao FC integratu zuen eta Athletic Club Sucursal de Madrid sortu.

Athleticeko jokalariek kamiseta zuri-gorria estreinatu zuten eta Klubak atzerritarrik gabe lehiatzea erabaki zuen. Taldeak Lamiako utzi zuen eta, Jolasetako (Getxo) parentesi laburraren ostean, 1913an Bilbon finkatu zen behin betikoz, San Mamesen: Katedralean. Urte hartan Futbol Federazioak sortu ziren.

Profesionalismoa talde zuri-gorrietara iritsi zen pixkanaka. Carmelo Goyenechearekin esan zion agur futbolari zaletuen azken belaunaldiak. Athleticentzat lehiaketa berri bat hasi zen: Liga, non 10 taldek lehiatzen zuten. Klubeko kirol sekzioak areagotu egin ziren eta 1923an Zilarrezko Ezteiak ospatu zituen.

Historia osoko Athletic ohoratuenaren aurrean gaude: titulu ugari, nazioarteko jokalariak eta gaur egun mantentzen diren errekor goleatzaileak. Baina 1936-1939 bitarteko Gerra Zibilaren ondorioz lehiaketa bertan behera geratu zen. Kluba lermatuta geratu zen eta taldea desagertu egin zen. Liskar eta erbeste urteak dira.

Gerra Zibilaren ondorioz Athletic taldea ahuldu egin zen sozialki eta ekonomikoki, baita kirol arloan ere. Hala, harrobiko balio berriekin birmoldatu zituen bere taldeak. Horiek taldearen oinarri zirela, eta aurrelari historikoak buru zituela, Ligako lehen trofeoa irabazi zuen jabetzan, baita 3 Kopa titulu ere. Klubak 50 urte bete zituen.

Hamaika abarkadunen garaia da, Athleticen eta bere harrobiaren beste sinbolo bat. Klubaren ospea areagotu egin zen titulu gehiagorekin, Europako Kopan estreinatuz eta lehendabiziko Peñak sortuta. Eta San Mamesen fisionomia aldatu egin zen: Tribuna Nagusi berria eta Arkua eraiki ziren, azken hori Bilbo industrialeko ikonoa.

Espainiako futbolean jokalari atzerritarrak iritsi ziren eta Klubak harrobiaren aldeko apustua indartu zuen: Athletic Jubenila (1960) eta Bilbao Athletic (1964) sortu ziren, eta Estatuko lehendabiziko futbol-eskola (1969) proiektatu zuen. Lehoien belaunaldi berriak, Iribar atezain zela, beste Kopa titulu batekin itxi zuen hamarkada.

Athleticek Lezamako eskola inauguratu zuen eta 75. urteurrena ospatu zuen beste Kopa titulu batekin eta Peñen lehen Kongresuarekin (Bailen, Jaen). Hainbat fitxaketekin indartuta, taldeak bere lehen final europarra jokatu zuen. Erregimen politikoa aldatu ostean, Klubak «bazkide bat, boto bat» printzipio demokratikoa berretsi zuen.

Itxaronaldi luze baten ostean, lehoiek 2 Liga titulu eta Kopa 1 irabazi zituzten. Garaipen horien ospakizun jendetsua, Gabarra Itsasadarrean barna aterata, mugarri izan zen Athleticen eta Bizkaiaren historian. San Mamesek Munduko Futbol Txapelketa hartu zuen. Klubak ereserkia estreinatu eta bere egoitza inauguratu zuen: Ibaigane jauregia.

Athleticen historian titulurik gabeko lehen hamarkada da, eta Bosman kasuaren epaiaren ostean lehiatzeko erronkari egin behar dio aurre. Hala eta guztiz ere, talde zuri-gorriak Europan jokatzen jarraitu zuen, Ligan txapeldunorde izatea lortu zuen eta Champions Leaguerako txartela eskuratu. Klubak lehen Mendeurrena ospatu zuen.

Futbolaren testuinguru globalizatu batean, lehoi arrak ez dira horren lehiakor ageri. Ligan jaitsierari iskin egin zioten denboraldi askotan, baina beste horrenbeste denboralditan Europan jokatu zuten eta Kopako finalera iritsi ziren 24 urte beranduago. Klubak emakumezkoen Athletic taldea sortu zuen eta lehoi emeek 4 Liga titulu lortu zituzten.

Zelai berean mende bat egin ondoren, 2013an Athleticek estreinatzen du estadioa: San Mames, Katedral berria. Hamarkada honetan, kluba 9 aldiz txapeldunorde geratzen da: lehoiak, Kopan (2 aldiz) eta Europa Leaguen; eta lehoi emeak, Ligan (4 aldiz) eta Kopan (2 aldiz). Saria gizonezkoen taldeko Superkopa tituluarekin dator, lehena 30 urtetan, eta emakumezkoen Ligako txapelketarekin (2015-16).

Pandemiaren agerpenak, 2020. urtearen hasieran, etorkizun handiko hamarkada baten hasiera modu erabakigarri batez baldintzatu zuen. Futbolaren mundua ere zaurituta geratu zen COVID-19agatik, futbol zelaiei muinik gabe utzi zielako: zaleak. Zalantzazko egoera honen erdian, 2021. urtea bonbazia handian hasi zen Real Madrili eta FC Bartzelonari Superkopa irabaziz, eta Kopako bi final jokatuz (aurreko urteko Errealaren kontrako partida atzeratua eta dagokion ediziokoa, Barçaren aurka).